به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، نشست رونمایی از کتاب «نقش اجتماعی کتابخانه‌ها؛ راهکارها و راهبردهای کاهش نابرابری دسترسی به دانش» شنبه بیست و پنجم آذرماه به همت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با همکاری انجمن ایرانی همکاری با یونسکو در دانشگاه تهران برگزار شد.

مصطفی آهنگر درباره چگونگی شکل‌گیری کتاب «نقش اجتماعی کتابخانه‌ها؛ راهکارها و راهبردهای کاهش نابرابری دسترسی به دانش» توضیح داد:  این کتاب محصول پروژه‌ای است که از سال گذشته نهادکتابخانه‌های عمومی در دفتر برنامه‌ریزی شروع کرد و این برنامه تحت عنوان کلی «سیاست‌گذاری ملی کتابخانه‌های عمومی» آغاز شد و نشست‌های مختلفی برای این طرح کلی برگزار شده است. محصول این نشست‌ها همکاری با افرادی بود که درگیر آن بودند، محصول اولیه همین کتاب است.

محمدرضا مجیدی، یکی از مترجمان کتاب درباره چرایی ترجمه این کتاب توضیح داد و گفت: این موضوع دغدغه شخصی من به عنوان بهره‌بردار از کتابخانه‌های فرانسه بود. از همان زمان این نکته در ذهن من بود که تجربه کتابخانه‌های فرانسه مورد بررسی قرار گیرد. مااز قبل در درسی که با عنوان جامعه و فرهنگ در اروپا، کشورهای مختلف از جمله فرانسه را مورد بررسی قرار داد بودیم.

او افزود: کتاب شامبون کاری نظری و آکادمیک نبود و از سویی برخی از کارهایی که در حوزه اجرا صورت می‌گیرد و پشتوانه آکادمیک ندارد را نداشت پس چیزی بود بین نظر و عمل که به عنوان کار پژوهشی با حجم اندک و محتوای غنی انجام داده است.

مجیدی با اشاره به پیشگفتار کتاب، بیان کرد: همچنانکه در پیشگفتار کتاب نوشته شده است، الگوی فرانسوی کتابخانه‌ها از گذشته تا کنون تحولات فراوانی را به خود دیده است، دو رویکرد غالب بود که تا اواسط قرن نوزدهم ادامه داشته و بعد رویکرد ارتباطاتی و در دسترس بودن تقویت شد. رویکرد غالب رویکرد حفظ و نگهداری، میراثی و موزه‌ای بود ولی امروز می‌بینیم که فرانسه پا را فراتر گذاشته و به عنوان یکی از نیازهای اجتماعی به این مساله نگاه می‌کند. این مدل جدید کتابخانه‌های در دسترس که در جوامع فرانسه به ویژه جوامع روستایی و حاشیه‌نشین که دسترسی کمتری دارند الگوی جدیدی را از علوم اطلاع‌رسانی و در دسترس بودن کتابخانه‌ها نشان می‌دهد.

وی افزود: نکته‌ای که در این ترجمه مورد توجه قرار گرفته است، این بود که در شرایط نوین چه تجربه‌هایی را شاهد هستیم. تمرکززدایی و دادن اختیارات به جوامع محلی برای محویریت بخشیدن به کتابخانه‌ها در روابط اجتماعی نکته بارزی است که در روند کتابخانه‌ها در فرانسه کاملا مشهود است.

باید در کتابخانه‌های عمومی هم کتاب‌هایی به زبان‌های قومی و محلی وجود داشته باشد

علیرضا نوروزی، سخنران دیگر این نشست بود. او گفت: یکسری مفاهیم کلیدی در کتاب است که برای من جالب بود مانند مدرسه‌ای برای تمام شهروندان یا دانشگاه اجتماعی که نوش‌آفرین انصاری بیست سال درباره آن صحبت کرد. کتاب درباره حقوق شهروندی و نابرابری اجتماعی و اقتصادی نوشته شده است. بحث درباره قوانین مهاجرت پیش می‌آید. ما از کشورهایی هستیم که تعداد مهاجران زیادی داریم، بحث آموزش مادام‌العمر و نقش کتابخانه‌ها در آن را بیان می‌کند. بحث افراد خاص و معلولین را مطرح می‌کند و ... در آخر تصمیم گرفتم که درباره حقوق شهروندی و کتابخانه‌های عمومی صحبت کنم.

او افزود: از سال 2002 همواره به فرانسه می‌روم و می‌آیم، فرانسه مهد دموکراسی و کشوری است که امکان دسترسی به تمام منابع مورد نیاز ممکن است. من در فرانسه زندگی کردم و می‌کنم به کتابخانه‌های عمومی آن می‌روم و به قسمت فارسی آن توجه می‌کنم. در شهر مارسی فرانسه بیست خانواده ایرانی بیشتر حضور ندارد ولی کتاب‌هایی مانند دیوان حافظ، گلستان سعدی، مثنوی و ... وجود دارد.

نوروزی با طرح این سوال که نقش کتابخانه‌های عمومی در شناساندن حقوق شهروندی، آزادی بیان و اهمیت دادن به اقلیت‌های زبانی و دینی چیست؟ گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی زحمات زیادی می‌کشد ولی من می‌پرسم نقش نهاد کتابخانه‌های عمومی چیست، چون این  نهاد در آموزش عمومی، اقتصاد محلی و ... تاثیرگذار است.

این استاد دانشگاه درباره نقش اجتماعی کتابخانه‌ها توضیح داد: نقش اجتماعی کتابخانه‌های وارد بحث حقوق شهروندی می‌شود و باید از آن دفاع کنیم. بخشی از اصل پانزدهم قانون اساسی این است که استفاده از زبان‌های محلی و قومی، در مطبوعات و رسانه‌های گروهی کنار زبان فارسی آزاد است. اگر قانون اساسی این مساله را آزاد می‌داند پس باید کاری کند تا در کتابخانه‌های عمومی هم کتاب‌هایی به زبان‌های قومی و محلی وجود داشته باشد.