به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، نودوهشتمین جلسه از سلسه نشست‌های کتابفروشی آینده با همکاری مجله فرهنگی هنری بخارا پنجشنبه 26 مردادماه به گفت‌وگو با پروین سلاجقه مدرس ادبیات و نقد ادبی، اختصاص یافت، سلاجقه سال‌ها است که در موسسات آموزشی و دانشگاه‌های کشور در حوزه ادبیات و نقد ادبی تدریس می‌کند و مقالات و کتاب‌های بسیاری در زمینه نظریه و نقد ادبی از او منتشر شده است.

پروین سلاجقه با بیان اینکه علاقه به ادبیات به ویژه شعر و داستان از کودکی در او شکل گرفته است، صحبت‌های خود را آغاز کرد و گفت: این علاقه از دوران دبستان شروع شد و تا به اینجا ادامه دارد و نمی‌دانم که ثمره آن تا چه اندازه مورد قبول واقع شده است.

وی ادامه داد: تحصیلاتم در زمینه ادبیات فارسی است و در تمام سال‌های تحصیل به بخش‌های مرتبط با تحلیل و پژوهش‌های متعلق به ریشه فرهنگ و ادبیات پرداختم و آن را روی بستر تاریخی و فرهنگی بسط دادم تا بتوانم به نتیجه برسم، همچنین علاقه به نقد برای من از دوران دانشگاه شکل گرفت.

آشنایی با ادبیات کلاسیک ضمن مطالعات گسترده در زمینه‌های مختلف

سلاجقه با اشاره به شروع نوشتن مقالات در نقد ادبی از سال‌های دوران دکتری خود عنوان کرد: این مقالات که تاکنون مورد توجه قرار گرفته منجر به تالیف کتاب‌هایی در زمینه نقد ادبی شد و به نوعی تلاش کردم آنها را با مطالعات کمی جدیدتر هماهنگ و با دانش‌های آموخته خود در حوزه کلاسیک و زمینه‌های نظریه‌های ادبی ضمن پیاده‌سازی زمینه‌های عملی آن ترکیب کنم.

به گفته وی، ماحصل تلاش‌هایش تعداد زیادی مقاله، کتاب و گفتگوهای علمی و فرهنگی بوده است و البته تعدادی کتاب تازه هم در دست چاپ دارد.

این منتقد ادبی درباره آغاز تجربه نوشتن شعر کلاسیک و نو و کارهایی از حافظ، بیدل، شاملو و بسیاری شاعران معاصر بیان کرد: از آنجا که در دوران دانشگاه به موضوعات درسی اهمیت زیادی می‌دادم، تلاش می‌کردم در هر زمینه‌ای مطالعات خود را گسترده‌تر از انتظار دانشگاه پیش برم، این امر باعث شد تا حدود زیادی با ادبیات کلاسیک آشنا شوم.

وی با بیان اینکه ترجمه کتاب‌های بنیادی نقد در آن زمان باعث شد تا با نقد مرسوم در جهان آشنا شود و نظریات را به صورت زنجیره‌ای درک و در متون پیاده کند، اظهار داشت: در سال اول دکتری عضو هیات علمی دانشگاه شدم و باید درسی را برای تدریس انتخاب می‌کردم اما هنگام مراجعه تنها یک درس «معانی و بیان» بدون استاد مانده بود و مجبور شدم برای تدریس آن را بردارم.

جزوه‌های تلاش‌های شبانه‌روزی به کتاب تبدیل شدند

سلاجقه ادامه داد: با تمام تلاش‌های شبانه‌روزی خود برای انتخاب مطالب مفید و فهم آنها برای ارائه به دانشجویان در طول ترم اما در اواسط ترم متوجه شدم که دانشجویان با مشکل روبه‌رو هستند، چون نمی‌خواستم انتهای ترم از من نارضایتی و ناراحتی وجود داشته باشد تصمیم گرفتم مثال‌های زیادی از متون ادبی و شعر را پیدا کنم و در جزوه‌ای به دانشجویان دهم لذا شبانه‌روز کار کردم و حتی سوالات امتحانی مختلفی را با کلید پاسخ‌ها در انتهای جزوه قرار دادم.

وی گفت: این کار با استقبال زیاد دانشجویان همراه شد به گونه‌ای که بیشتر دانشجویان کلاس‌های من به ویژه درس «معانی و بیان» را برای ترم آینده خود درخواست می‌کردند، بدین ترتیب با ادامه کار توانستم کتاب «درآمدی بر زیباشناسی شعر» را بنویسم.

سلاجقه داستان خود در پژوهش درباره بیدل را بسیار مفصل خواند و بیان کرد: آشنایی جدی من با بیدل از زمان کار بر روی پایان‌نامه دکتری تحت عنوان «تحلیل نمادهای سبک هندی» آغاز شد و من باید غزلیات بیدل و صائب تبریزی را مطالعه می‌کردم. این رساله بهترین فرصت بود تا من با موضوعات بسیاری مثل بحث نشانه‌شناسی در زبان‌شناسی و هنر آشنا و به گونه‌ای درگیر شوم.

وی تصریح کرد: خیلی جذب شدم که عوامل شاعرانگی در شعر این شاعری که توانسته فضاهای ویژه‌ای را به خود اختصاص دهد چیست و درواقع سعی کردم ضمن کمک گرفتن از بحث‌های نظری و غیره با جهان شعری بیدل آشنا شوم. بعد از چندین سال پژوهش درباره بیدل دهلوی باید بگویم که هنوز پژوهش‌هایم در این زمینه تمام نشده است.

عنوان کتاب «امیرزاده کاشی‌ها» از شعر احمد شاملو گرفته شده است

این مدرس ادبیات و منتقد ادبی با اشاره به متد به کارگرفته شده در کتاب «امیرزاده کاشی‌ها» گفت: متد من در نقد شامل سه مرحله تشریح اثر، تحلیل و چینش مجدد و ایستادن در آستانه داوری است تا زمینه را برای مخاطبان نقد فراهم کند. آنچه در این کتاب اتفاق افتاده متنوع است و با توجه به هر شعر شاملو به زمینه‌ای که آنها از حیطه‌های نقد طلب می‌کردند، وارد شدم.

به گفته وی، کار بر روی این کتاب دوسال زمان برده و عنوان آن را از شعر «ترانه آبی» احمد شاملو گرفته است.

پروین سلاجقه در ادامه صحبت‌های خود توضیحاتی را در خصوص چگونه اهمیت پیدا کردن هوشنگ مرادی کرمانی از بین تمام نویسندگان کودک ونوجوان برای او و نوشتن مقاله‌ای درباره کتاب «مربای شیرین» هوشنگ مرادی کرمانی در سال 1380 ارائه کرد و گفت: هم‌اکنون کار من در ادبیات کودک و نوجوان کمتر شده است.

وی ضمن توضیح نحوه پرداختن به بحث تریس‌ها در کتاب «بوف کور» صادق هدایت درباره دو مجموعه شعر خود عنوان کرد: یکی از ویژگی‌های من جسور بودن است، وقتی موضوع نوشتن مجموعه شعرهایم را با دیگران درمیان می‌گذاشتم، همه می‌گفتن که در حال خطر کردن هستم.

سلاجقه با بیان اینکه سومین مجموعه شعر او در راه است، ادامه داد: مجموعه شعر اول من به نام «به مردن عادت نمی‌کنم» صدای یک زن خاموش است که گلایه خود از تاریخ را با یک بغض تلخ همراه کرده و وجود این زن در حاشیه بغض را کاملا نشان می‌دهد دومین مجموعه شعر من به نام «زنی دور از خاورمیانه‌ای نزدیک» نمایشگر همان زن جسور است.

سانسور آفتی برای داستان‌نویسی است

سلاجقه در انتهای گفت‌وگو به سوال حاضران در این دیدار پاسخ داد و با بیان اینکه نقد ادبی امروز از زندگی‌نامه به متن نمی‌رود، بلکه از متن به زندگی‌نامه می‌رسد، در پاسخ به سوال یکی از حاضران گفت: نقد در زندگی همواره به من کمک کرده است و من بیشتر از همه منتقد خودم هستم درواقع مطالعاتی از این قبیل به انسان هوشیاری می‌دهد.

وی با در پاسخ به سوالی درباره سانسور آثار اظهار داشت: هرچند که سانسور آفتی برای داستان‌نویسی است اما می‌توان شانی را برای آن قائل شد، فکر می‌کنم که به چشم‌انداز آن می‌توان از برخی جهات امیدوار بود.

به گفته وی، اینکه صداهای زیادی در جامعه هستند و تعدادی از آنها به ثمر برسند بحث رسانه‌ها و فضای مجازی می‌تواند جنبه ناامیدی این چشم‌انداز باشد.

این منتقد ادبی در پایان به تعدادی از مقالات و کتاب‌های خود مثل «جهان سایه‌ها»، «پیکربندی زمان و روایت»، «صدای خط خوردن مشق»، «نقد نوین در حوزه شعر» و غیره اشاره کرد.