به گزارش رویداد فرهنگی، فرید مرادی، کارشناس چاپ و نشر، در برنامه «سفر به سرزمین واژه‌ها» از رادیو فرهنگ چهارشنبه دهم آبان‌ماه به بررسی وضعیت نشر، نحوه اداره و فروش كتابفروشی‌ها، چاپخانه‌ها، كتابخانه‌ها و نمایشگاه كتاب مسکو در روسیه پرداخت:

روسیه ارتباط فرهنگی بسیاری با ایران داشت، این ارتباط همیشه دوستانه نبود و گاهی با تجاوز نظامی انتقال آثار فرهنگی ایران به روسیه همراه بود. امروزه در کتابخانه‌های این کشور هزاران نسخه خطی ایران وجود دارد یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های شاهنامه هم در این کشور است.

مسکو شهر آسیایی در کشور شوروی است و پایتخت اروپایی این کشور شهر سنپترزبورگ، یکی از مهمترین مراکز فرهنگی در روسیه است. نخستین بار که عباس میرزا درنظر داشت افرادی را برای آموختن فن چاپ به روسیه بفرستند آنها را به سنپترزبورگ فرستاد. سنگ‌هایی هم که برای چاپ سنگی استفاده می‌شد از آلمان به روسیه و سپس به ایران فرستاده می‌شد.

مسکو شهری صنعتی و تجاری است، پایتخت کشور روسیه بیش از 11 میلیون نفر جمعیت دارد و مرکز سیاسی- اقتصادی و فرهنگی است. مسکو از قدیمی‌ترین دانشگاه‌های جهان را دارد که در سال 1775 تاسیس شد. نهادهای فرهنگی بزرگی در مسکو مانند کتابخانه بزرگ روسیه و آکادمی علوم وجود دارد. موزه هنرهای زیبای پوشکین و ...شاید مهمترین اثر تاریخی این شهر کاخ کرملین است که از قرن 12 میلادی کنار رودخانه موسکوا دایر شد. برج 90 متری در محپجموعه کاخ‌های کرملین وجود دارد که مشهور به ایوان سوم است و ساخت سال 1600 میلادی است.

کشورهای بلوک شرق حضور پررنگی در نمایشگاه کتاب مسکو دارند

نمایشگاه کتاب مسکو که امسال سی امین سال خود را پشت‌سر گذاشت، همسن نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران است، در شهریورماه و در پارک ودن برگزار می‌شود. ایرانیان در سال‌های اخیر غرفه‌هایی با متراژ نه چندان بالا در این نمایشگاه داشتند. کشورهای بلوک شرق حضور پررنگی در نمایشگاه کتاب مسکو دارند، کتاب‌های ادبی و کلاسیک و علوم تجربی در نمایشگاه کتاب مسکو به فراوانی عرضه می‌شود. حضور ایران در این نمایشگاه بیشتر به دلیل معرفی دستاورهای فرهنگی به خصوص دستاوردهای نمایشگاه کتاب تهران است و هر سال بین 200 تا 250 عنوان کتاب در حوزه‌های ایران‌شناسی، دین، دفاع مقدس و ... به آنجا برده و معرفی کرده اند.

مسکو در گذشته موسسه انتشاراتی بزرگ به نام پرگرس یا میر داشت این موسسه هنوز هم هست ولی با ایران ارتباطی ندارد که وظیفه آن چاپ کتاب به زبان‌های مختلف بود تا تبلیغی برای نظام سوسیالیسی باشد.  کتاب‌های بسیاری را انتشارات میر به چاپ رساند که به ایران می‌آمد و به قیمت نازل توسط مرکز فرهنگی سفارت شوروی وارد ایران می‌شد. کتاب‌های هنری بسیاری منتشر می‌کردند، در ایران کتاب‌فروشی مپسو مرکز واردات این کتاب‌ها بود که کتاب‌های بسیار ارزان و نفیس از آثار نقاشان و موزه ارمیتاژ در آن عرضه می‌شد متون فارسی فراوانی هم میان آن کتاب‌ها وجود داشت.

سازمان رسانه ای کشور روسیه عامل اصلی برگزاری نمایشگاه کتاب در کشور روسیه است و حدود هزار 500 ناشر از سراسر دنیا در نمایشگاه حضور دارند بیش از 100 هزار عنوان کتاب در آنجا به عرضه گذاشته می‌شود. در نمایشگاه روسیه فروش کتاب وجود ندارد ولی مذاکره برای انتقال حق رایت و فعالیت‌های چاپ و نشر و غرفه مخصوص تصویرگران کتاب کودک و کتاب دیجیتال فراوان است.

کشور روسیه در سال‌های اخیر سعی کرد ارتباط خوبی با دیگران کشورها برقرار کند، آثار ادبی این کشور با حق رایت به دیگر کشورها منتقل و در آنجا ترجمه و منتشر می‌شود به همین خاطر نمایشگاه کتاب مسکو هم یکی از مراکز اصلی مذاکرات فرهنگی به شمار می‌رود. دراین نمایشگاه ناشران روسیه پررنگ‌تر حضور دارند سه روز نخست نمایشگاه تخصصی است و دو روز آخر برای عموم است که البته ورودی دارد که ارزان‌تر از دیگر کشورها است، این بازدیدها برای دانشجویان، محققان و پژوهشگران دیگر کشورها رایگان است.  

در طی چند سال اخیر ناشران امریکایی هم در این نمایشگاه حضور پیدا کردند که به اهمیت این نمایشگاه افزوده است. ایرانیان هم عناوین زیادی کتاب به نمایشگاه می‌برند ولی متاسفانه هنوز نتوانستیم  به بازار جهانی راه پیدا کنیم چون هنوز متاسفانه به کنوانسیون جهانی نپیوستیم پس انتقال حق رایت کتاب‌ها صورت نمی‌گیرد این یکی از دلایلی است که کتاب‌های ما نمی‌تواند وارد بازار جهانی شود و شهرت پیدا کند.

روسیه کشوری پر از آثار فرهنگی ایرانی است که علاوه بر هزاران هزار کتاب ایرانی، در موزه آرمیتاژ آثار فراوانی از فرهنگ ایران دیده می‌شود که متاسفانه در دوره قاجار روسیه کنار انگلیس توانستند احاطه زیادی بر ایران داشته باشند و امروز دور از دسترس ایرانیان قرار گرفته است. امید این است که کم کم نسخ خطی که در کشور روسیه هست شناخته شود و بابی برای انتشار و چاپ انتقادی این آثار فراهم شود.