در کارگاه « قوانین وسازوکارهای حقوق نشر» ضمن صحبت از شرایط حمایت آثار در حقوق مالکیت ادبی و هنری، پیشنهاد جبران ضرر به جای حبس ناشر یا نویسنده یا مولف یا مترجم متخلف ارائه شد.
به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی، کارگاه هم اندیشی «قوانین وسازوکارهای حقوق نشر» یک‌شنبه هفدهم اردیبهشت‌ماه در سرای اهل قلم سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.
سید عباس حسینی‌نیک مدیر مسئول انتشارات مجد در این کارگاه سخنرانی کرد، او بیان کرد: در این کارگاه درباره قوانین و ضوابط حوزه نشر، تالیف و حوزه مالکیت ادبی و هنر بحث خواهیم کرد، در کشور ما اولین اثر از قانونی که برای حوزه مالکیت ادبی و هنری وجود دارد قانون مجازات عمومی سال 1304 با چهار ماده بابت حقوق مالکیت ادبی و هنری برای نظم بخشی به حوزه فوق الذکر است و تقریبا همزمان با کنوانسیون پاریس بود.
وی با اشاره به تصویب قانون مولفان، مصنفان و هنرمندان بعنوان تصویب اولین قانون در سال 1348 ادامه داد: این قانون، قانونی جامع و هماهنگ با کنوانسیون است و البته به جز ماده 22 که درواقع حقوق داخلی ما را از بین‌المللی جدا کرده است، تحولات تکنولوژی، صنعت نشر، صنعت چاپ و روابط عمومی در جامعه باعث شد که به قوانین جدید نیاز پیدا کنیم.
حسینی نیک گفت: نکته دوم حمایت از پدیدآورنده و به طبع آن ناشر است و ناشران باید توجه داشته باشند که اسم این قانون دلیل نمی‌شود که اسم ناشران جا افتاده باشد و درواقع این قانون کامل و دقیق برای حمایت از تولید علم مطرح شده است. قوانین حقوق مالکیت ادبی و هنری در اکثر قوانین دنیا کیفری است گرچه مسئولیت‌ها یا ضمانت اجراهایی که برای آنها دیده شده در بعضی از قوانین و برخی کشورها حقوقی و مدنی هم است اما قانون، کیفری (مجازات، حبس، زندان، توقیف اموال و غیره) دیده شده است.
به گفته وی، قانون ما هم کیفری دیده شده و ضمانت اجرای آن حبس است، بنابراین تقریبا در 95 درصد از ضمانت اجراهای قوانین داخلی ما کیفری از نوع حبس است.
مدیر انتشارات مجد اظهار داشت: در حقوق مالکیت ادبی و هنری از اثری که دارای یکسری شرایط باشد، حمایت می‌کنیم و در این خصوص قانون‌گذار می‌گوید آن اثری که از راه دانش، هنر یا ابتکار پدید می‌آید و در عین اصالت، به هر راهی ظهور و بروز پیدا کند، حمایت می‌شود البته قانون‌گذار به منظور جلوگیری از حبس خلاقیت‌ها و علم، استثنائات و ماده‌ای خاص را (مانند حق نقل و انتقال یا نقد از اثر با ذکر نام صاحب آن) قائل شده است.
وی با اشاره به ابهامات قانون فوق در حوزه ترجمه گفت: ماده 22 (از حقوق مادی آثاری حمایت می‌شود که برای اولین بار در ایران منتشر شده باشند) که هوشمندانه از سوی قانون گذار گذاشته شده ما را از جهان جدا کرده است.
حسینی نیک درباره قانون ترجمه و تکثیر نیز عنوان کرد: یک خصوصیت مهم این قانون، اشاره شدن به معامله یا عهدنامه متقابل در حوزه مالکیت ادبی و هنری برای اولین بار است که می‌گوید هرکشوری که از مولفان ایرانی مانند پدیدآورندگان خود حمایت کند و معاهده داشته باشد ما هم پدیدآورندگان آن را مثل خود حمایت می کنیم.
وی با اشاره به مغفول ماندن این قانون ادامه داد: به همین دلیل بسیاری از کتاب‌های ما در افغانستان، پاکستان و کشورهای دیگر منتشر می‌شود و چون ما عضو کپی رایت نیستیم نمی‌توانیم دخالتی کنیم.
در ادامه این کارگاه محمدحسین ساکت حقوقدان حوزه نشر و نویسنده درباره قوانین و ضوابط این حوزه بیان کرد: قانون خوب قانونی است که تمامی جوانب را برای دیرزمانی در نظر گیرد و پیش بینی کند.
وی افزود: امروز آینده‌نویسی، آینده پژوهی و آینده‌نگری دانشی است که به دانش‌های کنونی اضافه شده و به گسترش آن امید می‌رود، حکیم بودن قانون‌گذار (سخنی را بیهوده مطرح نکردن) هم اصطلاحی است که از یونانی به جهان اسلام راه یافته و کمتر دقت می شود چرا که جهان اسلام این صفت را به خدا نسبت می‌دهد.
ساکت اظهار داشت: می‌توانیم پیشنهاد کنیم که در کیفرهای مربوط به نشر، ناشر، مولف و مترجم به خاطر معنوی بودن این رشته، از کیفرهای زندان و غیره بکاهیم و در برابر آن کیفرهای جایگزین گذاریم درواقع به جای حبس در زندان ناشر یا نویسنده یا مترجم متخلف را وادار کنیم که کار را به سود همگان ترجمه یا تالیف کند.
وی با بیان اینکه روحیه لطیف این افراد تاب زندان را ندارد، ادامه داد: کیفرهای جایگزین می تواند ضمن اینکه مجازات باشد متخلف را در کارش ورزیده‌تر سازد و جهتش را تغییر دهد، درواقع با توجه به اینکه مجازات حبس برای اهل فرهنگ و هنر نه‌تنها سازنده نیست بلکه تاثیر سوئی در جامعۀ علمی و ادبی می‌‌گذارد پیشنهاد می‌کنم به جای حبس، جبران ضرر جایگزین شود.
این حقوقدان حوزه نشرعنوان کرد: کپی رایت یا حق تالیف بین هواداران و مخالفانش گیر کرده و از یک سو، سودهای سرشاری دارد و از سوی دیگر هزینه‌هایی بار می‌شود که بیشترین هزینه تحمیلش بر خواننده است، لذا باید تکلیف این موضوع مشخص شود.
به گفته وی، مباحث الکترونیکی آفت دیگری است که دامن حوزه نشر و به ویژه تالیف را گرفته است وطی آن کتاب‌ها و آثار بدون اجازه از صاحب آن به بهانه پخش علم به راحتی در فضای مجازی بارگذاری و دانلود می‌شود.
عکاس: ونداد ذوقی
