حل شدن صدور مجوز برای نشر کتاب الکترونیک و رفع دغدغه‌ها در این زمینه نویدی بود که مدیرعامل موسسه خانه کتاب در نشست «هم‌اندیشی شابک در آثار الکترونیک» مطرح کرد.
به گزارش رویداد فرهنگی، نشست «هم‌اندیشی شابک در آثار الکترونیک؛ ضرورت، کاربرد و راهکارهای توسعه» سه‌شنبه هفتم شهریورماه، در سرای اهل قلم موسسه خانه کتاب برگزار شد.
مجید غلامی‌جلیسه مدیرعامل موسسه خانه کتاب در این برنامه با اشاره به سابقه شابک بیان کرد: شابک در سال 1373 وارد ایران شد و از سال 1376 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رسما با مصوبه هیات دولت، نمایندگی رسمی سازمان جهانی شابک را برعهده گرفت و از همان سال وظیفه خدمات‌رسانی در این حوزه توسط معاونت فرهنگی این وزارت به موسسه خانه کتاب واگذار شد.
آشنایی ناشران با شابک رویکرد خانه کتاب در دوره جدید
غلامی‌جلیسه با اشاره به گذشت 20 سال از سابقه شابک در ایران عنوان کرد: ناشران طی این سال‌ها موظف بودند قبل از صدور مجوز، شابک و سپس فیپا دریافت کنند، همین امر باعث شد صدور مجوز برای ناشران نهادینه شود اما این فقط یک الزام بود و متاسفانه ناشران درکی از لزوم وجود شابک و کارکردهای آن نداشتند.
وی ادامه داد: خانه کتاب به دلیل وجود چارچوب‌های اداری نتوانسته بود به‌معنای واقعی نمایندگی شابک در ایران را داشته باشد و از از این رو معضل به‌تدریج بیشتر شد. بنابراین یکی از رویکردهای موسسه خانه کتاب در دوره جدید این است که ناشران را با کارکردهای شابک بیشتر آشنا کند تا ناشران با استفاده از شابک هدف اصلی تاسیس آن، یعنی داشتن نگاه تجاری و اقتصادی را دنبال کنند.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب بیان کرد: تا پیش از اجرای طرح‌های حمایتی خانه کتاب، شابک در کتابفروشی‌‌ها قابل توجه نبود، متاسفانه همین امر باعث شده بود که کارکرد شابک به معنای اقتصادی در ایران معنا و مفهومی نداشته باشد. نشر الکترونیکی شکل جدیدی از عرضه کتاب است که در دهه هشتاد و حتی قبل‌تر از آن در ایران آغاز شد و در دهه نود توسعه پیدا کرد.
نشر الکترونیک در جامعه مغفول مانده است
غلامی‌جلیسه نشر الکترونیک را در جامعه مغفول مانده دانست و گفت: شاید مهم‌ترین عامل این بود که موسسه خانه کتاب، کارکردهای شابک در فضای مجازی را توجیه نکرده یا کارکردهای دسترسی به شابک برای فعالان نشر الکترونیک هموار نشده بود، همچنین معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نيز تعريفی از نشر الكترونيک ارائه نكرده است به همین دلیل در یک‌سال گذشته صحبت‌های فراوانی با معاونت فرهنگی این وزارت‌خانه صورت گرفت و سیدعباس صالحی در این زمینه اراده جدی نشان داده است.
به گفته وی، در گام نخست، صدور مجوز برای ناشران الکترونیک در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حل شد.
مدیرعامل موسسه خانه کتاب بیان کرد: از آنجا که متصدی صدور پروانه نشر مشخص بود اما متصدی صدور جواز نشر نه، در زمان وزارت صالحی‌امیری در این زمینه جلسه‌ای تشکیل و تصمیم گرفته شد، معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز صدور جواز را برعهده بگیرد.
وی ادامه داد: درباره تسهیل روند دریافت مجوز نشر جلسه‌های مختلفی را با سلگی برگزار کردیم و این نوید را می‌دهم که طی روزهای آینده صدور مجوز برای نشر کتاب الکترونیک نیز حل شود و دیگر دغدغه‌ای در این زمینه وجود نداشته باشد.
هدف خانه کتاب استفاده تمامی فعالان حوزه نشر الکترونیک از شابک است
غلامی‌جلیسه اظهار داشت: موسسه خانه‌کتاب تصمیم گرفت دریافت شابک برای ناشران الکترونیک را منوط به اخذ مجوز نکند و همه شرکت‌های تولیدکننده کتاب الکترونیک صرفا با جواز رسمی خودشان به سامانه شابک نسبت به دریافت آن مراجعه کنند. هدف خانه کتاب این است که همه افرادی که در حوزه نشر الکترونیک فعالیت می‌کنند، بتوانند از این شماره بین‌المللی استفاده کنند و در این زمینه مشکلی نداشته باشند.
وی ادامه داد: ضمن اینکه برای دریافت شماره شابک از سوی فعالان نشر هیچ گونه اجباری وجود ندارد ما فقط پیشنهاد می‌کنیم و این امکان را تسریع و تسهیل کرده‌ایم.
شابک یک شماره تزیینی نیست
غلامی‌جلیسه با بیان اینکه دوره جدیدی از امکان دسترسی فعالان نشر الکترونیک به استاندارد جهانی شابک فراهم شده است، گفت: فعالان حوزه نشر می‌توانند از این شماره در فعالیت تجاری‌شان به نحو مطلوب استفاده کنند. بنابراین شابک یک شماره تزیینی نیست بلکه برای امور تجاری کاربرد دارد که متاسفانه در ایران این جنبه از شابک مغفول مانده بود.
وی یادآور شد: امیدوارم در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران سال آینده شاهد حضور فعالان نشر الکترونیک به شکل و معنای واقعی باشیم که البته لازمه آن بدون تردید، تعامل بیشتر است. در این زمینه موسسه خانه کتاب کارگاه‌های آموزش شابک را در تهران آغاز کرده است و به‌تدریج این کارگاه‌ها را نیز در سایر استان‌ها برپا می‌کند.
امکان دریافت شابک برای محصولات متنوع ایجاد می‌شود
در ادامه این نشست هم‌اندیشی روح‌الله سلطانی مدیر واحد شابک و شابم موسسه خانه‌کتاب گفت: يكی از مشكلات شابک در ايران اين بود كه به مرور، استفاده از شابک از كتاب‌های چاپی به كتاب‌های الکترونيک منتقل می‌شود. از يكی دو سال پيش به اين سمت حركت كرديم كه بستری استاندارد براي شابک ايجاد كنيم، برای همين پس از بررسی‌ها سايت را ويرايش مجدد كرديم تا بتوانيم اين شماره استاندارد را ايجاد كنيم.
سلطانی بیان کرد: با بررسی‌هايی كه در سال 2011 در آمريكا انجام شده به اين نتيجه رسيده‌اند که یک پنجم خوانندگان آمريكايی كتاب الكترونيک می‌خوانند. اين اتفاق ممكن است در آينده نزديک در كشور ما نيز رخ دهد و سرعت توليد كتاب‌های الكترونيكی بيشتر شود، لذا ما بايد سازوكارهای مرتبط با اين موضوع را سازماندهی كنيم بنابراين در سايت جديد برای محصولاتی همچون كتاب‌های گويا، الكترونيک، نرم افزارهای آموزش بريل و غیره امكان دريافت شابک ايجاد خواهيم كرد.
وی ادامه داد: در مراحل عضويت ناشران در اين سايت، امكان عضويت ناشران الكترونيک و يا مراكزی كه هر نوع مجوزی دارند و به استناد آن، كار نشر الكترونيک انجام می‌دهند، نيز فراهم شد.
بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان به دنبال بین‌المللی کردن ادبیات کشور
مهدی قزلی مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان اظهار داشت: آن‌چه که بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان دنبال می‌کند، بین‌المللی کردن ادبیات کشور است. خوشبختانه ادبیات ما بسیار به بین‌المللی‌شدن نزدیک است؛ وقتی این ادبیات برای دیگران قابل فهم می‌شود، تعجب و واکنش آن‌ها را به دنبال دارد اما متاسفانه بعد از انقلاب سازوکار ما به‌گونه‌ای بود که آثار ادبی کشور به دست دیگران نرسیده است.
وی با بیان اینکه هنوز نمی‌توانیم آثارمان را به صورت فیزیکی و دستی در دنیا توزیع کنیم، ادامه داد: راه نجات توسعه جدی ادبیات ایران در دنیا بدون تردید فعالان نشر هستند؛ فعالان نشر به‌منظور تحقق این امر باید استانداردهای خود را به استانداردهای دنیا نزدیک کنند.
لزوم نزدیک شدن فعالان نشر به استانداردهای جهانی
مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان ادامه داد: اکنون خانواده‌های ایرانی که در نقاط دیگر جهان زندگی می‌کنند به‌شدت به دنبال آثار خوب دوزبانه هستند. بدون تردید پیدا کردن نسخه چاپی این آثار مشکل است اما اگر فعالان حوزه نشر بتوانند به استانداردهای جهانی نزدیک شوند و تولید و عرضه کتاب‌های الکترونیک افزایش یابد این امکان فراهم می‌شود.
وی تأکید کرد: بنده به‌عنوان کسی که خرده مسئولیتی در ادبیات کشور دارم یا حداقل دغدغه آن در من وجود دارد، می‌دانم که ادبیات معاصر ایران ظرفیت راه پیدا کردن در کتابخانه‌های دنیا را دارد، بنابراین از فعالان نشر درخواست می‌کنم که خودشان را به استانداردهای جهانی نزدیک کنند.
