به گزارش خبرنگار رویداد فرهنگی جلسه «با هم بودن، از صلح گفتن» روز شنبه، 25 شهریورماه در محل کتابخانه تحقیقاتی شورای کتاب کودک با حضور نوش‌آفرین انصاری، رئیس هیئت مدیره و دیگر اعضای هیئت مدیره برگزار شد. در این جلسه موضوع برگزاری برنامه‌ای با یاد اندیشه‌های توران میرهادی که به کتاب‌هایی که در آن از مسئله صلح می‌پردازند مطرح شد و حاضرین به گفتگو در این باره پرداختند. 

در ابتدای جلسه نوش آفرین انصاری سبب تشکیل این جلسه را اینگونه توصیف کرد: طی سال‌های گذشته بعد از تشکیل شورای گسترش فرهنگ صلح که زمانی تنها 38 عضو داشت و اکنون فکر می‌کنم به 10 یا 12 عضو رسیده است، شهروندان با دفتر تماس می‌گیرند و از ما می‌پرسند که شورا برای هفته جهانی صلح چه خواهدکرد؟ ما فکر می‌کنیم که ما تمام سال برای صلح می‌کوشیم؛ صلح درون، صلح بیرون و صلح برای بچه‌ها. به همین دلیل شورا برنامه خاصی برای روز صلح نداشته است.

وی در بخش اول جلسه از حاضرین دعوت کرد تا درباره صلح با هم به گفتگو بنشینند. پرسشی که انصاری عنوان کرد در مورد ارتباط افراد با صلح در دوران کودکی بود. وی از حاضرین خواست تا لحظاتی که در کودکی احساس کردند که به صلح نزدیک شدند را بیان کنند.

گزارشی کوتاه از قصه‌های بچه‌های این سرزمین

پیش از اینکه گفتگوی مورد نظر در جلسه آغاز شود نگین شهری به درخواست نوش‌آفرین انصاری گزارشی مختصر از قصه‌های بچه‌های این سرزمین، برنامه‌ای که گروه بررسی آثار و دست‌نوشته‌های کودکان ونوجوانان شورا چندی پیش برگزار کرده است را ارائه داد.

گزارش کامل فعالیت این گروه را می‌توانید اینجا بخوانید.

ضد جنگ بودن، طرفداری از صلح است

در ادامه گفتگو درباره صلح آغاز شد. یکی از حاضرین صلح را «نبود جنگ» توصیف کرد و ادامه داد: وقتی به تاریخ نگاه می‌کنیم جنگ امری همیشگی بوده و آرزوی کنونی بشر رسیدن به صلح است. در گذشته این آرزو کمتر وجود داشته است. بزرگترین چیزی که می‌تواند از صلح نگهبانی کند، نیروی مردمی است. جنگ طلبان در دوره‌های مختلف بودند و هستند.

وی در ادامه از جنگ ویتنام به عنوان مثالی نام برد که نیروی مردمی باعث جلوگیری از جنگ شد. وی افزود: اکنون نیز تنها مردم می‌توانند جلوی جنگ را بگیرند. تبلیغ برای صلح، تبلیغ ضد جنگ است.

این عضو شورا صلح و مدارا را دو واژه مجزا دانست و عنوان کرد: گفتگو مهمترین چیزی است که می‌تواند صلح را برقرار کند. به همین دلیل من فکر می‌کنم از کودکی ما باید تبلیغ ضد جنگ انجام دهیم.

یکی دیگر از حاضرین، زمان بازی در کودکی را از زمان‌هایی دانست که به صلح احساس نزدیکی می‌کرد.

صلح بعدهای مختلفی دارد

در این جلسه، یکی از حاضرین نشستن در دور سفره هفت سین در خانواده‌های پر جمعیت را از فعالیتی صلح آمیز در دوران کودکی‌اش بیان و دیگران نیز با وی ابراز همفکری کردند.

یکی از اعضای هیئت مدیره در پاسخ به سوال انصاری درباره صلح از بیان این که در کودکی در چه لحظه‌ای به صلح نزدیک‌تر بوده صرف نظر کرد و به جای آن خاطره‌ای از کار بر روی فرهنگنامه به همراه توران میرهادی بیان کرد. وی گفت: وقتی که ما روی یکی از مجلدهای فرهنسگرا کار می‌کردیم، باید مقاله صلح را می‌نوشتیم. دکتر عالم، یکی از همکاران ما مقاله صلح را از نگاه سیاسی-حقوقی نوشته بودند ولی اخیرا وقتی از صلح صحبت می‌کنیم، صلح را طور دیگری توصیف کردند. این سوال برای ما وجود دارد که باید چگونه صلح را در فرهنگنامه توضیح دهیم. ما با توران میرهادی این موضوع را در میان گذاشتیم و قرار شد که صلح را حتما حقوقی و سیاسی بنویسیم ولی جنبه‌های جدید را نیز به آن اضافه کنیم. 

میرهادی همیشه از زشتی‌های جنگ می‌گفت

پندار خمارلو، فرزند توران میرهادی نیز در این جلسه حضور داشت و درباره صلح، از گفته‌های مادرش بیان کرد. وی گفت:مادرم در خاطراتی که در دوران کودکی برای ما تعریف می‌کردند، همیشه زشتی‌های جنگ را به ما نشان می‌دادند.

خمارلو خاطره‌ای از دایی‌اش در آلمان برای جمع تعریف کرد که چگونه در بمباران جنگ جهانی دوم فرزندش را از دست می‌دهد و بعدها به وسیله یک برنامه رادیویی دوباره او را پیدا می‌کند.

تقدیر از کتاب‌های صلح در برنامه‌های شورا

در بخش دوم این نشست درباره برنامه‌های هیئت مدیره برای برگزاری تقدیری از تهیه کنندگان کتاب‌های کودک که به موضوع صلح می‌پردازند، بحث شد. در این بخش حاضرین به بحث و گفتگو درباره چگونگی برگزاری این برنامه پرداختند.

علیرضا میرفخرایی، عضو هیئت مدیره شورای کتاب کودک در این برنامه عنوان کرد: بعد از 18 آبان، بسیاری از دوستداران ایشان همیشه برنامه‌هایی را پیشنهاد می‌دادند که ما باید برای انعکاس بخشی از افکار توران میرهادی برنامه‌ای سالیانه یا دوسالانه داشته باشیم و در آن از افرادی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، قدردانی شود.  

وی افزود: توران میرهادی بیشتر عمر خودش را در شورا گذراند و به نوعی شورا خانه اول ایشان بود. بنابراین هر حرکتی که در این ارتباط صورت می‌گرفت، باید از درون خود شورا شروع می‌شد، برنامه‌ریزی و هدایت می‌شد.

میرفخرایی ادامه داد: اگر قرار بود بنا را بر این بگذاریم که فقط اعضای شورا در این برنامه حضور داشته باشند، ما خودمان را محدود می‌کردیم. پس قرار شد تا کسانی از خارج از شورا نیز حضور داشته باشند. بعد خانم انصاری گفتند که شورا برنامه‌ای برای صلح دارد و چون خانم میرهادی هم شخصیتی ضد جنگ بودند و ما دیدیم که می‌توانیم این تقدیر را در موضوع صلح انجام دهیم.

میرهادی «ضد کشتن» بود تا «ضد کشته شدن»

در ادامه میرفخرایی خاطره‌ای از پسر توران میرهادی بیان کرد که به گفته وی میرهادی «ضد کشتن» بود ولی «ضد کشته شدن» نبود. میرفخرایی به نقل قول از پسر توران میرهادی گفت که وقتی توران میرهادی عکسی از جنگ را دید که در آن یک سرباز سربریده ‌شده دشمنش را به دست گرفته، به پسرش گفت که من ترجیح می‌دهم که تو آن سر بریده باشی تا آن کسی که سر می‌برد.

جزئیات تقدیر از آثار صلح مطرح و به بحث گذاشته شدند

در این جلسه حاضرین درباره نام این تقدیر به نوافقی نرسیدند ولی از آنجایی که بیان شد توران میرهادی نام جایزه را برای تقدیر جایز نمی‌دانستند، این برنامه قرار نیست جایزه نام بگیرد ولی اهدای هدیه نقدی به برگزیده، از مباحثی بود که درباره آن بحث شد.

نوش‌آفرین انصاری پس از توضیحات میرفخرایی درباره برنامه (کمیته) صلح شورا عنوان کرد: شورای کتاب کودک به شکلی فرزند معنوی توران میرهادی است و ما به این نتیجه رسیدیم که اگر برنامه‌ای برای توران میرهادی قرار است شکل بگیرد بهتر است که از درون شورا این کار انجام شود.

انصاری اعلام کرد که شورای مدیریت ادبیات کودکان این موضوع را بیان کرده است.

وی ادامه داد: سعی می‌شود در این کاری که قرار است انجام دهیم، یک یادآوری ویژه از آثاری که صلح را به شکل‌های مختلف داستانی و غیرداستانی توسعه می‌دهند داشته باشیم. فعلا جنس کار فقط کتاب است ولی می‌تواند نشر الکترونیک هم در نظرگرفته شود. همه نوع کارهایی که شورا بررسی می‌کند از جمله متن، تصویر، ترجمه و دست‌نوشته می‌توانند لحاظ شوند. تا کنون پیشنهادهایی که در مورد تقدیر آثار دریافت کرده‌ایم تندیس، لوح افتخار و هدیه نقدی است. بعضی از آثار نیز می‌توانند شایسته تقدیر باشند.  

انصاری اضافه کرد: در مورد زمان برگزاری این برنامه نیز پیشنهادهای مختلفی وجود دارند. این برنامه می‌تواند سالانه یا دو سالانه باشد. اگر ما یک برنامه را امسال شروع کنیم، می‌توانیم آثار سه سال گذشته‌اش را نیز دریافت کنیم و می‌توان آثار خوبی را دریافت کرد ولی در هر سال شاید نتوان آثار خوبی دریافت کرد زیرا فرهنگ ایران اصلا چنین تولیدی ندارد.

درباره هیئت داوری این برنامه نیز ترکیب پنج نفره‌ای عنوان شد که هنوز قطعی نشده است. این اعضا عبارت‌اند از سه نفر اعضای خارج از شورا، یک نفر از خانواده توران میرهادی و یک نفر از کارشناسان شورا.

انصاری دشوارترین بخش کار را معیارهای گزینش توصیف کرد و گفت: پیدا کردن صلح در آثار خیلی سخت است یا می‌توان گفت پیدا نکردن صلح در آثار ادبی خوب، خیلی سخت است. زیرا در این آثار صلح بسیار جریان دارد.

ما باید در مقابل تولیدات برده‌ پرور بایستیم

پندار خمارلو در ادامه با اشاره به اینکه میرهادی همیشه از وجود بازی‌های کامپیوتری و فیلم‌های خشن برای کودکان و نوجوانان آزرده‌خاطر می‌شد و می‌گفت زباله فقط در سطل زباله نیست؛ بیان کرد: این بازی‌ها و فیلم‌های خشن برای مغز آدم‌ها زباله‌ است. ما نمی‌توانیم جلوی این جریان را بگیریم و این تولیدات ادامه خواهند داشت. تاثیر آنها هم تربیت انسان‌هایی مطیع هستند که فقط حرف گوش می‌دهند. ما باید در مقابل آن چیزی تولید کنیم که با آن در تقابل باشد.

ناشران را به انتشار کتاب‌هایی با موضوع صلح تشویق کنیم

در ادامه نظرهایی در رابطه با برنامه صلح شورا مطرح شد. یکی از حاضرین گفت: در مورد اسم این تقدیر می‌توان از نام «هدیه توران» استفاده کرد. وی ادامه داد: من فکر می‌کنم اگر بخواهیم در ابعاد مختلف بررسی انجام دهیم شاید از عهده آن برنیاییم. با توجه به تجربه‌ای که در شورا داریم و قوایی که داریم و وقتی که دوستان می‌توانند بگذارند. به نظرم می‌رسد که شاید عملی‌ترین کاری که می‌توان کرد در حد امکانات فعلی شورا انجام داد این است که تمام گروه‌های بررسی موضوع صلح را بخشی از کارشان قرار دهند.

یکی دیگر از حاضرین تشویق ناشرین برای انتشار کتاب‌هایی با موضوع صلح را پیشنهاد داد. وی همچنین معتقد بود که اهدای جازه نقدی به برگزیدگان کاری اشتباه است زیرا یک تندیس می‌تواند ارزش کافی داشته باشد. این درحالی است که چند نفر از حاضرین با این ایده موافق و چندی نیز مخالف آن بودند.

در ادامه نظرهای دیگری نیز مطرح شدند. بررسی آثار غیر کتابی، راه یافتن کتاب‌های برگزیده به سیستم آموزشی و خرید و چاپ نشان برگزیده صلح بر روی جلد کتاب‌های منتخب از جمله این نظرات بودند.